Przeszczepienie nerki - co warto wiedzieć?
Na czym polega przeszczepienie nerki?
Przeszczepienie nerki to najskuteczniejszy sposób terapii nerkozastępczej dla pacjentów dotkniętych schyłkową niewydolnością nerek. Zapewnia największy komfort życia, nie wymaga dodatkowych zabiegów, a osoby, które poddały się transplantacji zachowują więcej siły i energii do życia w porównaniu z pacjentami dializowanymi. W Polsce wykonano już ponad osiemnaście tysięcy zabiegów przeszczepienia nerki.
Przeszczepienie nerki to poważny zabieg chirurgiczny, który polega na wszczepieniu funkcjonującego organu osobie dotkniętej niewydolnością nerek. Organ ten jest pobierany od żywego lub martwego dawcy i dobierany pod kątem zgodności grupy krwi oraz tzw. podobieństwa antygenowego, dzięki któremu minimalizowane jest ryzyko odrzucenia przeszczepu przez organizm.
Zabieg trwa kilka godzin. W trakcie zabiegu przeszczepienia nerki umieszcza się ją w dolnej części jamy brzusznej nad prawym lub lewym talerzem kości biodrowej, łącząc tętnicę i żyłę nerki z tętnicą i żyłą biodrową, a moczowód wszywając do pęcherza moczowego. W rzadkich przypadkach niezbędny jest wybór innego miejsca lub wykonanie dodatkowych zabiegów, takich jak usunięcie własnej nerki pacjenta, która podczas standardowej procedury przeszczepu pozostaje w ciele chorego.
Po operacji chory musi spędzić kilka dni w szpitalu i kolejne kilka tygodni w domu do czasu pełnej rekonwalescencji i rozwinięcia pełnej czynności nerki. W tym czasie może być konieczne dalsze leczenie dializami.
Jak otrzymać przeszczep?
Oczekiwanie na odpowiednią nerkę do przeszczepienia może trwać długo. Na liście nie obowiązuje zasada „kto pierwszy ten lepszy”, więc prawdopodobieństwo przeszczepienia nie zwiększa się z czasem, a organy przekazywane są osobom, do których najlepiej „pasują”. Przeszczepiane nerki pochodzą od dawców żywych, takich jak członkowie najbliższej rodziny lub martwych.
Lekarze podkreślają, że przeszczepienie organu pozyskanego od osoby spokrewnionej daje większą szansę na powodzenie - zdarzają się przypadki, że organ pracuje w ciele pacjenta nawet 20 lat. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku żywych dawców można pozwolić sobie na bardziej dokładne badania, a także dzięki większej zgodności antygenowej spokrewnionych dawcy i biorcy. W przypadku dawcy zmarłego zwykle nie ma takiego komfortu, gdyż zabieg trzeba wykonać jak najszybciej od momentu zgonu.
Według obecnych statystyk w Polsce około 98% przeszczepianych nerek pochodzi jednak od dawców zmarłych. Przeciętnie nerki przeszczepiane w Polsce zostają odrzucone przez organizm pacjentów po 7-8 latach.
Obecnie w Polsce szacuje się, że jedynie 25% osób oczekujących na przeszczep znajdzie dawcę, a i z tej grupy zdecydowana większość przed przeszczepieniem będzie wymagać dializ.
Kto może być biorcą
Nie każdy może być kandydatem do przeszczepienia nerki. Lekarz i zespół specjalistów pomogą w rozstrzygnięciu czy przeszczepienie nerki jest dla Ciebie dobrym sposobem leczenia i - przede wszystkim - czy Twój stan zdrowia nie stwarza zbyt dużego ryzyka i zagrożenia niepowodzeniem. Do przeszczepu nerki kwalifikują się wszyscy pacjenci, u których nie stwierdzono oczywistych przeciwwskazań, takich jak:
- choroba nowotworowa
- nieuleczalne zakażenia (np. HIV)
- ciężkie uszkodzenie innych narządów (zwłaszcza układu krążenia)
- miażdżyca uogólniona
- zaawansowany wiek – rokowanie życia poniżej 2 lat
- brak współpracy pacjenta i obecność nałogów prowadzących do utraty zdrowia (nadużywanie alkoholu lub narkotyków).
Ryzyko odrzucenia przeszczepu
Z powodu ryzyka odrzucenia przeszczepu pacjenci po transplantacji nerki muszą przyjmować leki immunosupresyjne osłabiające ich odporność. Odrzucanie pojawia się, ponieważ organizm ma naturalnie wbudowany mechanizm zwalczania wszelkich ciał, które uzna za obce – a przeszczep nerki jest tak traktowany przez organizm. Efektem ubocznym terapii lekami immunosupresyjnymi jest większa podatność na różne choroby, przede wszystkim infekcje, trzeba więc dbać szczególnie o swoje zdrowie. Mogą pojawić się także inne dolegliwości takie jak: przyrost masy ciała, zmiany na skórze, choroby kości oraz wahania nastroju. Niestety zdarzają się przypadki, że nawet leki nie potrafią powstrzymać procesu odrzucania . Gdy tak się dzieje niezbędny jest powrót na dializy i ewentualne oczekiwanie na kolejną nerkę.
Życie z przeszczepioną nerką
Życie po przeszczepieniu nerki najbardziej przypomina życie przed chorobą. Zdrowy organ przejmuje w pełni czynności niewydolnych nerek, pacjent nie ma obowiązku dializowania się, może wrócić do normalnej diety i aktywności fizycznej, a także podróżować bez ograniczeń. Niestety nawet najbardziej „dopasowana” nerka może zostać po pewnym czasie odrzucona przez organizm.
Data zatwierdzenia materiału: marzec 2019
PLMP/MG232/19-0005